Είναι στατιστικά αλλά και ιστορικά αποδεδειγμένο ότι όποιος χτίσει καλές συνήθειες αυτοπροστασίας που έχουν να κάνουν με απουσία, αποφυγή και απόδραση από επικίνδυνες καταστάσεις, έχει ελάχιστες πιθανότητες να βρεθεί σε κατάσταση αυτοάμυνας. Άρα, το έργο ενός Εκπαιδευτή Αυτοπροστασίας-Αυτοάμυνας – και όχι εκπαιδευτή πολεμικών τεχνών – είναι να εκπαιδεύσει τον ενδιαφερόμενο να παίρνει μέτρα αυτοπροστασίας και, όταν/εάν αυτά αποτύχουν, να πάρει μέτρα αυτοάμυνας. Αυτός είναι ο κύριος στόχος όσον αφορά στο αποτέλεσμα, αλλά είναι η κορυφή μιας πυραμίδας, και, για να φτάσουμε εκεί, υπάρχει πολύ δουλειά από κάτω. Όσο πιο κάτω βρισκόμαστε όταν ξεκινούμε, τόσο πιο πολλά πράγματα πρέπει να γίνουν.
Πάμε να τα δούμε όλα αυτά ένα-ένα, όπως τα συνάντησα εγώ στα χρόνια που ασχολούμαι με το ιδιότητα του εκπαιδευτή, αλλά, ταυτόχρονα, και από τη σκοπιά του εκπαιδευομένου, καθώς υπήρξα και αυτό για σειρά ετών και συνεχίζω ακόμα να είμαι – η εκπαίδευση δεν σταματάει ποτέ…
Ο ρόλος του εκπαιδευτή, πρώτα απ’ όλα, είναι να επιλέγει ποιους θα εκπαιδεύσει. Πρέπει δηλαδή να έχει προαποφασίσει ότι το κύριο κριτήριο για την επιλογή των μαθητών είναι ηθικό και όχι χρηματικό (ακόμη κι αν δεν βγαίνουν τα έξοδα του μήνα). Αν ο εκπαιδευτή «βάλει νερό στο κρασί» σε αυτόν τον τομέα, μετά δεν υπάρχει επιστροφή και έχει χαθεί ο κύριος λόγος για τον οποίο γίνονται όλα αυτά, που δεν είναι άλλος από το να γυρίσουμε σπίτι ασφαλείς στο τέλος της ημέρας. Επίσης, έχει αποδειχτεί, ότι άτομα επιρρεπή στην παραβατικότητα αλλά και στην αυτοπροβολή χαλάνε τη γενική διάθεση της τάξης, της οποίας την απόλυτη ευθύνη έχει ο εκπαιδευτής.
Εκτός από τους συνειδητοποιημένους μαθητές, που με βάση τις δικές μου εμπειρίες, δεν είναι άλλοι από τους αστυνομικούς και τις γυναίκες, ο εκπαιδευτής έχει να αντιμετωπίσει την ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας, η οποία χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των ενήλικων ανδρών. Διαχωρίζω τις πρώτες δύο ομάδες μαθητών γιατί, οι μεν αστυνομικοί που θα φτάσουν να κάνουν μαθήματα αυτοάμυνας έχουν δει στην πράξη τη βία και το πόσο δύσκολη μπορεί να γίνει μία κατάσταση, οι δε γυναίκες ‘το έχουν κάνει εικόνα’ είτε από προσωπική εμπειρία είτε από προσωπική αναζήτηση και έχουν καταλάβει το πόσο ευάλωτες είναι. Επιστρέφω στους ενήλικες άνδρες. Δεν είναι συνειδητοποιημένοι μαθητές, γιατί δεν έχει περάσει από το μυαλό τους το γεγονός ότι όσο πιο υπολογίσιμος δείχνεις, τόσο πιο δόλια επίθεση θα λάβεις. Έτσι, ενώ πιστεύεις ότι «το έχεις» και ότι μπορείς να ανταπεξέλθεις, συνειδητοποιείς, μάλλον αργά, ότι η εκπαίδευση είναι απαραίτητη εκεί που η κατάσταση είναι πέρα των δυνατοτήτων σου ή ακόμα και της φαντασίας σου. Συνειδητοποιείς ότι η εκπαίδευση είναι απαραίτητη στο λεγόμενο «φάσμα ανεπάρκειας», τη στιγμή κατά την οποία παλεύεις για να επιβιώσεις αλλά οι τεχνικές δεν βγαίνουν και μόνο τα πρωτόκολλα λειτουργούν, το σημείο δηλαδή που ονομάζεται «πραγματικότητα», η οποία είναι πιο τρελή και πιο απρόβλεπτη από όποιες ταινίες δράσεις βλέπεις. Έτσι, κύρια δουλειά του εκπαιδευτή είναι να πείσει τους μαθητές του ότι είναι πραγματικά ευάλωτοι.
Ένα άλλο κεφάλαιο που καλείται ο εκπαιδευτής να αντιμετωπίσει είναι οι στάσεις – τάσεις που έχουν φωλιάσει στο υποσυνείδητο των ανθρώπων, οι οποίες δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα, αλλά, δυστυχώς, αναπαράγονται καθημερινά. Κλασικό παράδειγμα η φράση ‘η βία δεν είναι λύση’, κάτι το οποίο ουσιαστικά ισχύει σε περιπτώσεις αυτοπροστασίας (διαπραγμάτευση), αλλά δεν έχει καμία τύχη αποτελέσματος σε περιπτώσεις αυτοάμυνας (περιπτώσεις δηλαδή που κάποιος θέλει κάτι από σένα και εσύ δεν θέλεις να του το δώσεις). Σε αυτές τις περιπτώσεις η βία είναι η μόνη λύση. Όμως, είναι ο πολίτης εξοικειωμένος με την βία και ειδικά στο πιο ωμό της είδος; Η απάντηση είναι όχι. Εδώ, αν ο εκπαιδευτής σέβεται πραγματικά την ιδιότητα του, θα πρέπει «να διαμορφώσει χαρακτήρα», όπως λέμε, στον μαθητή. Δηλαδή, μέσα από πραγματικά σενάρια, να εκπαιδεύσει τον μαθητή στη βία που πρόκειται πιθανώς να λάβει αλλά και πιθανώς να χρειαστεί να δώσει. Και όλο αυτό πρέπει να γίνει μη ξεπερνώντας τα όρια του κάθε ενός μαθητή ξεχωριστά, διότι διαφορετικά ενδεχομένως να του δημιουργήσει αποστροφή για το μάθημα και να τον οδηγήσει στην παραίτηση. Η εκπαίδευση απαιτεί χρόνο και ξοδεύει πολύ ενέργεια του μαθητή. Ο χρόνος όμως αυτός και η ενέργεια είναι ελάχιστος σε σχέση με το ποσοστό χρησιμότητας, καθώς ανήκει στην καταστολή. Η καταστολή πάντα, εκτός της εκπαίδευσης σε ένα σχέδιο δράσης, επηρεάζεται από ένα μεγάλο ποσοστό τύχης (όλα θα γίνουν σε ένα τυχαίο μέρος, μία τυχαία ώρα, με τυχαίους ανθρώπους γύρω κοκ). Αυτός ο τομέας εκπαίδευσης «χτίζει» τον μαθητή δημιουργώντας του αυτοπεποίθηση, η οποία είναι απαραίτητη για να δουλέψει η πρόληψη, δηλαδή η αυτοπροστασία. Τα μέτρα αυτοπροστασίας – τα οποία ο μαθητής εκπαιδεύεται να παίρνει – είναι προαιρετικά και βασίζονται στην μείωση των πιθανοτήτων μίας απειλής και δεν έχουν να κάνουν καθόλου με τύχη. Είναι όμως απαραίτητο αυτά να είναι πραγματοποιήσιμα και χωρίς να υπονομεύονται οι αρχές και οι αξίες της πολιτείας. Άλλωστε ο ορισμός του πολιτισμού που απορρέει από τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη είναι: Η ίδρυση μίας πόλης από μία φυλή κάτω από νόμους που έχουν άμεση σχέση με το ήθος και την αρετή. Το «στοίχημα» δηλαδή του εκπαιδευτή είναι να καταφέρει να δημιουργήσει έναν ενάρετο πολίτη, βάζοντας τον να δουλέψει σκληρά ανακαλύπτοντας την ανδρεία μέσα από την ηθική και την δικαιοσύνη. Μην γελιόμαστε όμως, όλα αυτά απευθύνονται σε πολίτες που ξέρουν τους νόμους και που όταν έχουν απορίες απευθύνονται σε αυτούς που πρέπει, δηλαδή τον δικηγόρο τους, έναν αστυνομικό, την εφημερίδα της κυβερνήσεως και όχι στο facebook ή σε κάποιον αυτοαποκαλούμενο ειδικό. Απευθύνονται δηλαδή σε ανθρώπους που ξέρουν τι ακριβώς ζητάνε από την οποιαδήποτε εκπαίδευση, διαλέγοντας τον κατάλληλο εκπαιδευτή, ενημερώνοντας τον για τον πραγματικό στόχο τους, αποφασισμένοι να δουλέψουν σκληρά για το αποτέλεσμα, έχοντας πάντα κριτική σκέψη αντλώντας και διασταυρώνοντας πληροφορίες από παντού.
Με λίγα λόγια, δηλαδή, για να έχει αποτέλεσμα η εκπαίδευση της αυτοπροστασίας – αυτοάμυνας πρέπει να βασίζεται σε πρωτόκολλα που στοχεύουν σε πραγματικά σενάρια από σοβαρούς εκπαιδευτές σε συνειδητούς, και όχι φυγόπονους, πολίτες οι οποίοι έχουν ξεκαθαρίσει μέσα τους τι είναι το πολυτιμότερο για αυτούς βάζοντας κόκκινες γραμμές τις οποίες είναι αποφασισμένοι να υπερασπιστούν.
Άλλωστε, επιτυχία του ανθρώπου δεν είναι να βρει κάτι στην ζωή του που να αξίζει να ζήσει ή να πεθάνει για αυτό;
Αργυρακόπουλος Πέτρος
Εκπ